حقیقت مطلقحقیقت مطلق به تعلق حکم به ماهیت ، بدون هیچ قید زاید اطلاق می‌شود. ۱ - اختلاف علما در حقیقت اطلاقشناخت حقیقت مطلق در گرو آگاهی از حقیقت اطلاق است، و درباره حقیقت اطلاق، اختلاف وجود دارد؛ برخی حقیقت اطلاق را همان حقیقت عموم می‌دانند که عبارت است از شمول و فراگیری افراد و مصادیق، با این تفاوت که عام به دلالت لفظی وضعی بر مصادیق و افراد دلالت می‌کند و به طور مستقیم ناظر به افراد طبیعت است، اما دلالت اطلاق بر عموم و شمول به کمک مقدمات حکمت می‌باشد. این عده اعتقاد دارند عموم و اطلاق هر دو از وضع واضع ناشی می‌شود. ۱.۱ - تفاوت حقیقت اطلاق و عموماما برخی معتقدند حقیقت اطلاق و عموم با هم تفاوت دارد و همین که در علم اصول در دو مبحث مطرح می‌شوند گویای این موضوع است؛ بنابراین، عام به دلالت وضعی لفظی، بر شمول دلالت می‌نماید، اما اطلاق، به وضع واضع مستند نیست، بلکه مربوط به مقدمات حکمت است، و مقدمات حکمت مربوط به حکم عقل است؛ از این رو، معنای اطلاق با عموم فرق دارد؛ در باب عموم ، حکم، به افراد ناظر است، اما در اطلاق، شمول و سریان وجود ندارد. ۲ - نکتهبنابراین، مقدمات حکمت، عموم درست نمی‌کند بلکه اطلاق درست می‌کند و بین اطلاق و عموم مغایرت ذاتی وجود دارد، زیرا در اطلاق هیچ گونه تعرضی نسبت به افراد وجود ندارد و از محدوده ماهیت خارج نمی‌شود، چه اطلاق مربوط به یک مفهوم جزئی باشد، مثل: «اکرم زیدا» و چه مربوط به یک مفهوم کلی مثل: «اعتق رقبة»، بلکه معنای اطلاق این است که لفظ مطلق، تمام موضوع برای حکم است و دیگر هیچ قید زایدی در موضوع دخالت ندارد و فقط حیثیت «رهایی از هر قید» است که در مطلق لحاظ شده است. [۲]
فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در اصول فقه، ج۷، ص ۶۰۴-۵۹۲.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگ نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۴۲۹، برگرفته از مقاله «حقیقت مطلق» |